Herkes fiyata bakıyor, gözden kaçırıyor: Akaryakıtta oktan bedelinin önemi!

Oktan sayısı, akaryakıt yahut başka yakıtların sıkıştırma oranına ne kadar sağlam olduğunu gösteren bir ölçü ünitesidir. Teknik olarak motor içindeki hava-yakıt karışımının sıkıştırılması sırasında yakıtın bizatihi tutuşmadan ne kadar basınca dayanabileceğini belirtiyor.

Yakıtın kalitesini belirlemede kıymetli bir faktör olarak kabul edilir. Zira motorun sıkıştırma sürecinde istenmeyen patlamaları (ön ateşleme) pürüzler. Akaryakıt motorları, yakıtın sıkıştırılmasının akabinde buji yardımıyla ateşlenir. Lakin şayet yakıtın oktan pahası motorun sıkıştırma oranına uygun değilse yakıt daha erken ateş alabilir ve motorun performansı düşebilir.

Dolayısıyla farklı motorlar farklı oktan kıymetlerine gereksinim duyar. Örneğin yüksek sıkıştırma oranına sahip motorlar yüksek oktanlı yakıtlara muhtaçlık duyarken, düşük sıkıştırma oranlı motorlar daha düşük oktanlı yakıtlarla problemsiz çalışabilir.

Motor üreticileri ekseriyetle hangi yakıtın en uygun olduğunu belirler ve bu nedenle araç sahipleri motorlarının özelliklerine nazaran yakıt seçmelidir. Oktan sayısının kâfi olmadığı durumlarda motor hasar görebilir. Bu da uzun vadede tamir masraflarına yol açabilir.

Yüksek oktan akaryakıt neden değerli?

Yüksek oktanlı akaryakıt bilhassa yüksek performanslı ve turboşarjlı motorlar için kritik ehemmiyete sahip. Yüksek sıkıştırma oranına sahip motorlarda daha fazla güç üretmek için hava-yakıt karışımı yüksek basınç altında sıkıştırılır.

Bu durum yakıtın patlama riskini artırır ve ön ateşleme ismi verilen istenmeyen patlamalara yol açabilir. Yüksek oktanlı akaryakıt de bu tıp patlamaları önlemek için tasarlanmıştır. Böylelikle motor en yüksek performans düzeyinde çalışabilir. Bilhassa spor otomobiller ve yüksek performanslı araçlar için önerilen yakıt çeşidi çoklukla yüksek oktanlı akaryakıttır.

Tabii yüksek oktan yalnızca motor performansını artırmakla kalmaz. Birebir vakitte motorun verimliliğini de maksimize eder. Yani motorun daha fazla güç üretmesini sağlarken birebir vakitte yakıt tüketimini de optimize eder.

Bu da şoförler için hem performans artışı hem de yakıt iktisadı manasına gelir. Ayrıyeten yüksek oktanlı akaryakıt ayrıyeten motorun daha pak çalışmasını sağlar. Zira daha âlâ yanma özelliğine sahip olduğu için egzoz emisyonlarını da düşürür. Hasebiyle etrafa olan olumsuz tesirleri de düşük oktanlı akaryakıta nazaran daha azdır.

Düşük oktan akaryakıt daha mı makûs?

Düşük oktanlı akaryakıt daha düşük sıkıştırma oranına sahip motorlar için ülküdür. Bu motorlar daha az sıkıştırma gücü gerektirdiği için düşük oktanlı yakıtla da sıkıntısız çalışabilir. Bilhassa eski model araçlarda ve düşük performanslı motorlarda düşük oktanlı akaryakıt yaygın olarak kullanılır.

Bu tip yakıtlar yüksek oktanlı yakıtlara kıyasla ekseriyetle daha ucuzdur ve bu nedenle düşük maliyetli bir alternatif olurlar. Fakat düşük oktanlı akaryakıt çağdaş yüksek performanslı motorlarda kullanılmaya çalışıldığında önemli meselelere yol açabilir. Yakıtın motor içinde vaktinden evvel patlaması motorun performansını düşürebilir ve yakıt tüketimini artırabilir. Yani ucuza kaçtık sandığımız şey bize değerliye patlayabilir.

Öte yandan düşük oktan yakıt kullanmanın avantajları da vardır. Şayet motorunuz düşük sıkıştırma oranına sahipse yüksek oktanlı akaryakıt kullanmanız gereksiz olacaktır. Çünkü yüksek oktanlı yakıt yalnızca motorun ihtiyaçlarıyla uyumlu olduğunda yararlıdır.

Yani düşük oktanlı akaryakıt yanlışsız motorla kullanıldığında rastgele bir performans sorunu yaşatmaz ve maliyet açısından daha avantajlı olabilir. Hasebiyle düşük performanslı motorlarda yüksek oktan kullanmak hem gereksiz hem de maliyetli olabilir.

Oktan pahasının performansa tesiri var mı?

Üreticiler, araçlarının tam performans kapasitesine ulaşabilmesi için ekseriyetle yüksek oktanlı yakıt kullanımı önerir. Bu durum bilhassa yüksek sıkıştırma oranına sahip motorlarda geçerlidir. Yüksek sıkıştırma, motorun daha fazla güç üretmesine imkan tanır ve bu süreçte yakıtın yüksek dayanıklılığa sahip olması gerekir.

Bu yüzden yüksek oktan motorun verimli çalışmasını sağlamak için gereklidir. Yüksek performanslı motorlar da yüksek oktanlı akaryakıt kullanıldığında daha fazla güç üretir, daha az yakıt tüketir ve genel olarak daha stabil bir performans stantlar.

Bunun yanı sıra yüksek oktanlı yakıtlar motorun daha pak çalışmasına katkıda bulunur. Yakıtın daha faal bir biçimde yanması, motorda birikinti oluşumunu ve karbon kalıntılarını azaltır. Bu da motorun uzun ömürlü olmasına yardımcı olur ve motor bakım gereksinimini azaltır. Bilhassa yüksek performanslı araçlarda yüksek oktanlı yakıt kullanımı hem performansı artırır hem de motorun sağlıklı kalmasına katkıda bulunur.

Türkiye’de yüksek oktan akaryakıt bulunabilir mi?

Türkiye’de en yaygın yakıt tipi 95 oktan akaryakıttır. Bu da çabucak hemen tüm akaryakıt istasyonlarında standart olarak sunulan bir yakıttır. Lakin daha yüksek performans talep eden şoförler için Türkiye’de kimi akaryakıt şirketleri 97, 98 hatta kimi bölgelerde 100 oktan yakıt sunuyor. Bilhassa BP, Shell ve Total üzere memleketler arası markalar, performans araçlarına sahip şoförler için daha yüksek oktanlı yakıt seçenekleri sunuyor.

Yüksek oktanlı yakıtlar daha kıymetli olmakla birlikte bilhassa spor araç sahipleri ve yüksek performanslı motor kullanıcıları tarafından tercih ediliyor. Türkiye’de de büyük kentlerde bu çeşit yakıtları bulmak daha kolay. Fakat kırsal bölgelerde bu tıp yakıt seçeneklerine ulaşmak hayli güç.

Yüksek oktanlı akaryakıt motorun verimli çalışmasını sağladığı için uzun vadede motorun ömrünü uzatabilir ve bakım masraflarını azaltabilir. Bu nedenle performans arayan şoförler için bu yatırım epeyce kıymetli. Çünkü daha uygun fiyatlı diye aracınıza tavsiye edilen 97 yahut daha yüksek oktan akaryakıt yerine 95 oktan koyarsanız orta-uzun vadede birçok sıkıntıyla karşılaşabilirsiniz.